Về việc cải tạo Nhà thờ Đức Bà Saigon

Vừa nghe báo đài nói thành phố HCM cấp phép cho Toà Tổng giám mục Saigon sửa mái ngói nhà thờ Đức Bà Sài Gòn (thực chất là cấp phép sửa chữa nhưng chính quyền và chủ đầu tư không biết xin phép thế nào và cấp phép thế nào? Cả hai bên đều biết việc sửa chữa này là rất quan trọng) nên mình viết vài dòng cho chuyên mục này...

- KTS. Cao Thành Nghiệp

Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn được xây dựng năm 1877 và hoàn thành 1880 bởi kiến trúc sư Bourard. Việc tìm kiếm địa điểm xây và kinh phí xây dựng cũng gây tranh cãi giữa hội đồng Saigon và bên Công giáo. Vì kinh phí và vật liệu thiếu nên mãi năm 1897 mới bổ sung phần chóp mái do kỹ sư chế tạo Michilin thực hiện gồm 8 mặt tam giác có diện tích khác nhau hợp lại trên nền hình vuông. Tháp cao 27m. Năm 1964 sét đánh gãy một chóp tháp và được sửa lại năm 1965.

Vật liệu xây dựng cho nhà thờ Đức Bà Saigon phần lớn là ở Việt Nam, trừ thép và một số nội thất trong công trình trình thì nhập ở Pháp và Châu Âu về. Việc thi công do một người Âu giám sát và công nhân thi công hoàn toàn là người An Nam.

Vừa qua nghe đoàn khảo sát của Pháp và Việt kiều Pháp cho rằng muốn thay ngói phải qua Pháp đặt mua. Điều này là quá vô lý. Ngay cả người Pháp bây giờ họ thay mái cho các lâu đài của họ cũng có thể dùng vật liệu khác miễn làm sao tăng tuổi thọ công trình và đảm bảo mỹ quan kiến trúc là được.

Ở đây, ngói sản xuất ở Việt Nam, mái tháp có thể làm bằng đá hoặc tấm kim loại cũng đảm bảo yêu cầu, cái khó là màu sắc thôi. Đá, gạch ở Việt nam có mà đầy, việc khó là chọn gạch đá nào cho phù hợp với những mảng tường còn hiện hữu và biện pháp tổ chức thi công là rất quan trọng. Gạch nhà thờ là loại gạch đặc biệt sản xuất riêng dùng cho các công trình không tô nên gạch rất chắc bền và không phai màu. Cái chìa khoá trùng tu nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là ở chỗ này. Phần còn lại là hệ thống kỹ thuật, chuông, cầu thang sắt,... đều có chuyên gia kỹ thuật chuyên sửa loại này là làm được.

Riêng mái ngói, gạch xây tường và máng xối cũng có phần gian nan để chọn. Vì theo hình ảnh và hình vẽ, máng xối có thay đổi nhiều so với hiện trạng bây giờ. Làm không khéo thì mưa bên ngoài, bên trong vô nước hoặc tỉ lệ máng xối với mái ngói không cân xứng là gây phản cảm ngay.

Dự kiến việc sửa chữa cũng không dưới vài trăm tỷ.