Na Uy đang bước vào một kỷ nguyên mới của kiến trúc thích ứng với biến đổi khí hậu

Quốc gia này hiện có một loạt các tòa nhà tạo ra nhiều năng lượng hơn là sử dụng năng lượng.

Hình ảnh của Powerhouse Brattørkaia, một công trình "năng lượng tích cực” sẽ được mở cửa đón tiếp công chúng vào năm tới ở Norway (theo SNØHETTA)

Liên minh châu Âu (EU) đặt ra mục tiêu về mức tiêu thụ năng lượng thấp nhất (gần bằng không) với tất cả các tòa nhà mới xây vào năm 2020. Tuy nhiên, ở Na Uy, mức phát thải carbon thấp không thôi thì chưa đủ.

Một hiệp hội ở Oslo bao gồm các kiến trúc sư, kỹ sư, nhà môi trường, và nhà thiết kế được thành lập nhằm đưa ra giải pháp giúp xây dựng những tòa nhà có năng lượng tích cực ở Na Uy, một vùng đất với mùa đông lạnh lẽo và tối tăm nhất Trái Đất. “Nếu bạn có thể làm được ở Na Uy, bạn có thể làm được ở bất cứ nơi nào”, Peter Bernhard, một nhà tư vấn của Asplan Viak, một trong những thành viên hiệp hội Powerhouse nói.

Bernhard còn cho biết Powerhouse được bắt đầu từ năm 2010 với một câu hỏi: “Liệu có thể không chỉ loại bỏ lượng khí thải carbon của các toà nhà, mà ta còn sử dụng chúng như một giải pháp cho những biến đổi khí hậu? Đó là một mục tiêu cao cả”. Theo Ủy ban châu Âu, các tòa nhà hiện nay chiếm 40% việc sử dụng năng lượng và 36% lượng khí thải carbon dioxide trong EU.

Nhưng sau khi thực hiện một số dự án về năng lượng tích cực như: xây dựng một trường học Montessori mới, trang bị thêm bốn tòa nhà văn phòng nhỏ, xây dựng một vài ngôi nhà và khởi công hai tòa nhà văn phòng mới, Powerhouse đã tìm thấy câu trả lời cho câu hỏi năm 2010.

Năm 2019, dự án lớn nhất của Hiệp hội từ trước đến nay sẽ mở cửa cho công chúng: Powerhouse Brattørkaia, ở trung tâm thành phố Trondheim, Na Uy.

Brattørkaia là một tòa nhà văn phòng tám tầng sẽ sản xuất 485.000 kilowatt giờ (kWh) / năm. Để tham khảo, một hộ gia đình trung bình ở Na Uy sẽ sử dụng khoảng 20.000 kWh điện mỗi năm. (Ở Hoa Kỳ, lượng năng lượng trung bình hộ gia đình hàng năm là 10.399 kWh). Do đó, Brattørkaia, trên thực tế, sẽ trở thành một nhà máy điện nhỏ có thể cung cấp điện cho lưới điện Na Uy thuộc sở hữu công cộng.

Năng lượng dư thừa của nó cũng sẽ bù đắp cho năng lượng được sử dụng để sản xuất vật liệu xây dựng. Điều đó, theo kiến trúc sư Snøhetta Jette Hopp, là một điều vô cùng độc đáo. Và định nghĩa phổ biến cho các tòa nhà có năng lượng tích cực không bao gồm năng lượng tiêu hao bởi vật liệu.

Hopp cho rằng bài toán năng lượng sẽ làm cho quá trình phát triển phức tạp hơn. Vật liệu tái chế được ưa chuộng trên hết. Vật liệu mới sẽ liên tục được tìm ra. Quá trình thiết kế được sắp xếp hoặc lên kế hoạch trước về mặt chuyên môn kỹ thuật. Các thành viên Hiệp hội sẽ làm việc cùng nhau để đảm bảo mọi lựa chọn thiết kế đều có mục đích kép. “Không có gì là ngẫu nhiên” Hopp nói. “Chúng tôi cố gắng cung cấp cho mọi thứ nhiều chức năng và điều đó trực tiếp dẫn đến mức năng lượng được dùng ít hơn vì chúng tôi không thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba hệ thống. Điều đó là một ý tưởng thông minh, nhưng bạn cần có kiến thức về tất cả các lớp cơ sở hạ tầng khác nhau để tìm ra sức mạnh tổng hợp.”

Sự tỉ mỉ đó thể hiện rõ ràng tại Powerhouse Kjørbo. Dự án bổ sung, bao gồm bốn tòa nhà văn phòng trong một khu kinh doanh bên ngoài thành phố Oslo. Đây cũng là dự án đầu tiên được hoàn thành bởi hiệp hội. Trong Tuần lễ đổi mới tháng 9 ở Oslo, Bernhard, ở Asplan Viak, văn phòng đặt tại Kjørbo, đã tổ chức một chuyến tham quan một trong những tòa nhà này.

Bộ cảm biến vận động bật và tắt đèn khi mọi người di chuyển quanh tòa nhà. Một cầu thang hình xoắn ốc bên trong giống như một ống thông gió. Những tấm pin mặt trời trên mái thu thập năng lượng vào những ngày nắng, các giếng năng lượng dự trữ, và năng lượng địa nhiệt hỗ trợ thêm vào trong những ngày lạnh hơn.

Các vật liệu xây dựng được sử dụng trong công trình được tái chế hoặc làm từ vật liệu tái chế. Khung bê tông của tòa nhà đã được tái chế, và các cửa sổ kính cũ bên ngoài được tái sử dụng để phân vùng nội thất, giúp tối đa hóa ánh sáng ban ngày. Tấm cách nhiệt bổ sung đã được làm từ chai nhựa cũ. Thay vì sử dụng kim loại tiêu tốn nhiều năng lượng, một kỹ thuật đốt gỗ của Nhật Bản có tên là shou sugi ban đã được sử dụng để làm làm nên màu đen ở phần mặt tiền mới của Kjørbo.

“Trước khi nâng cấp, tòa nhà tiêu thụ trung bình 250 kWh mỗi mét vuông”, Bernhard nói. “Lượng năng lượng cần tiêu thụ đã giảm đi 85 % so với thông thường, ông nói thêm. Năng lượng dư thừa của Kjørbo được sử dụng để sưởi ấm một tòa nhà khác và cung cấp năng lượng cho một trạm tiếp nhiên liệu xe hơi hydro gần đó.”

“Hy vọng sẽ tăng thêm số lượng các khu dân cư hoặc tòa nhà có năng lượng tích cực,” Bernhard nói.

Các công trình có năng lượng tích cực đang thu hút và mang đến nhiều ảnh hưởng tích cực cho nhiều nước trong EU và trên thế giới.

Snøhetta, có danh tiếng quốc tế về việc kết hợp các yếu tố bền vững của mạng xã hội hoặc môi trường với thiết kế táo bạo nhưng vẫn mang tính hợp lý. Năm 2018, công ty kiến ​​trúc này đã hoàn thành việc bổ sung thêm một ngôi nhà trong khuôn viên Harvard Cambridge, nơi sẽ đóng vai trò nguyên mẫu và là phòng thí nghiệm các hoạt động xây dựng có năng lượng tích cực. Công ty cũng đã xây dựng một phần mở rộng của Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại San Francisco, cải tạo khu vực dành cho người đi bộ của Quảng trường Thời đại, Thư viện Trung tâm mới của thành phố Calgary, trụ sở mới của Paris Le Monde, và một tòa nhà hoàn toàn dành cho sinh viên Đại học Ryerson cần không gian học tập ở Toronto.

Quay trở lại Na Uy, Snøhetta và các thành viên Powerhouse khác đang làm việc tại khách sạn có năng lượng tích cực đầu tiên trên thế giới bên trong vùng cận Bắc Cực. Mô hình cho khách sạn Svart cho thấy một tòa nhà hình chiếc nhẫn nhô ra trên mặt nước băng giá, chỉ cách sông băng Svartisen vài bước chân.

Các cam kết bền vững về môi trường và xã hội không chỉ có ở Powerhouse. Na Uy chú trọng việc giảm lượng khí thải carbon dioxide trên toàn quốc, với mục tiêu cuối cùng là cắt giảm hoàn toàn việc phát thải CO2. Vì những nỗ lực này, Oslo đã được bình chọn là Thủ đô xanh châu Âu năm 2019. Powerhouse không phải là hiệp hội hay tổ chức duy nhất hoạt động và nghiên cứu về xây dựng tích cực năng lượng. Có thể kể đến Kiến trúc sư Haptic và Văn phòng Kiến trúc Nordic cũng đang lên kế hoạch cho một thành phố sân bay tích cực năng lượng cho thành phố Oslo.

Hopp cho rằng chủ nghĩa tập thể tập trung vào môi trường này được Na Uy thông báo một phần về quyền đi lang thang, một quyền được luật hóa cho phép tất cả người dân Na Uy có thể tự do dựng lều gần như bất cứ nơi nào họ muốn.

Hopp nói rằng Snøhetta đã tích hợp một phiên bản quyền đi lang thang có thể tự do đi lại, bên dưới hoặc trên một tòa nhà với tư cách là một thành viên của cộng đồng chung trong công việc. Chúng tôi tin rằng kiến ​​trúc là một trong những biểu hiện văn hóa quan trọng nhất của thời đại chúng ta và nó cũng có tác động xã hội, cô nói.

Ở Trondheim, thiết kế của Brattørkaia chưa hoàn thành cho thấy một tòa nhà nổi bật giữa khung cảnh thiên nhiên. Các mái dốc để tối đa hóa thu hoạch năng lượng mặt trời. Một giếng trời hình trụ xuyên qua trung tâm của tòa nhà mang lại ánh sáng tự nhiên từ hai phía. Mặt tiền hơi cong, kết hợp với kính hai lớp, bắt gió Bắc Âu và tái sử dụng chúng để thông gió, đồng thời làm giảm hiệu ứng đường hầm gió trên mặt đất. Chúng tôi thực sự để các khía cạnh môi trường thúc đẩy thiết kế, theo Hopp.

Thêm vào đó, Hopp còn nói rằng: “Chúng tôi tin rằng kiến ​​trúc là một trong những biểu hiện văn hóa quan trọng nhất của thời đại chúng ta và nó cũng có tác động xã hội, khi bạn có một tòa nhà rộng rãi có thể bao gồm trong nó một xã hội thu nhỏ. Điều đó sẽ thay đổi cách bạn cảm nhận về các thành phố và môi trường được xây dựng xung quanh bạn. Trong đó, dù bạn có thể là một cá thể nhỏ nhưng lại có thể cùng nhau tạo ra một khác biệt lớn.”

Tracey Lindeman

TLKV dịch

(Link bài gốc...)