Kiến trúc Đương đại (Contemporary Architecture) là gì?

Đối với nhiều người, ý nghĩa của từ “đương đại” rất khó xác định vì nó luôn phát triển để phù hợp với bối cảnh hiện đại (always evolving to fit a modern context)...

Điều này tương tự đối với từ "kiến trúc đương đại" (contemporary architecture). Tuy nhiên, ở đây chúng tôi muốn đưa ra một đại diện và một định nghĩa đối với nhà kiểu đương đại (contemporary home) một lần và mãi mãi. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu cách để xác định phong cách kiến trúc này, cũng như điều gì khiến nó trở nên khác biệt với các phong cách khác.

Nhà đương đại là gì?

Nói một cách đơn giản, những ngôi nhà đương đại phản ánh kiến trúc của ngày nay (reflect the architecture of today). Mặc dù bạn có thể nghĩ rằng định nghĩa đó làm cho nó đồng nghĩa với kiến trúc hiện đại, nhưng đó thực sự là một quan niệm sai lầm phổ biến. Kiến trúc hiện đại đề cập đến một phong cách phổ biến từ những năm 1920 đến 1950, một phong cách bao gồm các đường nét sạch sẽ và chủ nghĩa tối giản rõ rệt. Kiến trúc đương đại vượt xa hơn thế để khẳng định một phong cách kiến trúc không ngừng phát triển (ever-evolving architectural styles) của thế kỷ 21.

Hầu hết các ngôi nhà đương đại đều có nét tinh tế Hiện đại (Modern flair), với những tinh chỉnh thiết kế (design tweaks) từ chủ nghĩa Hậu hiện đại (Postmodernism) và chủ nghĩa Phi cấu trúc (Deconstructivism). Trước tiên, chúng ta thấy rằng ngôi nhà là một chủ thể mà vật liệu xây dựng cũng quan trọng như sản phẩm cuối cùng (hình thức và không gian). Với những ngôi nhà hiện đại, chúng ta sẽ nhận thấy sự chú trọng rất lớn đến các loại vật liệu xây dựng tự nhiên và bền vững (natural and sustainable building materials).

Điều gì làm cho những ngôi nhà này trở nên phổ biến?

Những ngôi nhà đương đại được ưa chuộng vì chúng đã phá vỡ khuôn mẫu (broken the mold) khi thay đổi phong cách kiến trúc. Theo truyền thống, phong cách kiến trúc chủ đạo (dominant architectural style) thời hiện tại sẽ hoàn toàn trái ngược với phong cách kiến trúc thời trước đó. Chẳng hạn, sự đơn giản (simplicity) của những ngôi nhà Craftsman đối lập trực tiếp (direct opposition) với sự sang trọng quá mức (over-opulence) của phong cách Victorian trước đó.

Tuy nhiên, điều tương tự cũng không thể nói đối với kiến trúc Đương đại. Trên thực tế, phong cách này vay mượn rất nhiều từ kiến trúc Hiện đại, phong cách tiền nhiệm (predecessor) của nó. Nó vay mượn những gì hiệu quả, như bạn có thể thấy từ việc nhấn mạnh vào sự sạch sẽ (rõ ràng), các đường nét đơn giản (dứt khoát), và sự kết nối với không gian bên ngoài, đồng thời khắc phục những gì không hiệu quả. Những ngôi nhà Đương đại thường có thiết kế ấm hơn nhiều (much warmer) so với các phiên bản Hiện đại.

Khả năng chọn lọc những đặc điểm này đã dẫn đến sự nhấn mạnh chưa từng thấy trước đây về tính cá nhân (emphasis on individuality). Chủ nhà có thể tự do thiết kế ngôi nhà của họ theo cách thực sự phù hợp với họ (truly worked for them), BỎ HẾT CÁC QUY ƯỚC KIẾN TRÚC QUA MỘT BÊN. Đó có thể là lý do tại sao kiến trúc đương đại dường như là một phong cách gắn bó lâu dài với thời đại chúng ta.

Nhìn chung, những ngôi nhà đương đại cố gắng mang nội thất và ngoại thất gần lại với nhau, hòa nhập cùng nhau. Mặc dù thiết kế đương đại nhấn mạnh vào tính cá nhân (hold a strong emphasis on individuality), nhưng về tổng thể chúng hoàn toàn liên kết chặt chẽ với nhau.

Kiến trúc Đương đại là kiến trúc của thế kỷ XXI

Không có phong cách duy nhất nào là thống trị lâu dài. Các kiến trúc sư Đương đại thường nghiêng về một số phong cách kiến trúc khác nhau trước đó, như chủ nghĩa Hậu hiện đại (Postmodernism), kiến trúc Công nghệ cao (High-tech architecture) và cách giải thích mới về kiến trúc Truyền thống (Traditional architecture) đến các hình thức và thiết kế mang tính Khái niệm cao (Highly conceptual forms and designs), hoặc như bức điêu khắc trên một tỷ lệ khổng lồ, v.v… Một số sử dụng công nghệ rất tiên tiến và vật liệu xây dựng hiện đại, trong khi một số khác ưu tiên sử dụng các vật liệu tự nhiên và sinh thái như đá, gỗ và vôi. Tuy nhiên, hầu như có một công nghệ phổ biến cho tất cả các hình thức kiến trúc Đương đại là việc sử dụng các kỹ thuật mới của thiết kế có sự hỗ trợ của máy tính (new techniques of computer-aided design), cho phép các tòa nhà được thiết kế và mô hình hóa trên máy tính theo hình khối ba chiều và được xây dựng với độ chính xác và tốc độ cao hơn.

Các tòa nhà theo phong cách Đương đại khác nhau rất nhiều. Một số có cấu trúc bê tông được bao bọc bằng kính hoặc màn chắn nhôm (aluminium screens), mặt tiền rất bất đối xứng và các bộ phận có console (cantilevered sections) treo trên đường phố. Các tòa nhà chọc trời uốn lượn hoặc vỡ thành các bề mặt giống như pha lê (crystal-like facets). Các mặt tiền được thiết kế lung linh (shimmer) hoặc có thể thay đổi màu sắc vào các thời điểm khác nhau trong ngày…

Trong khi các di sản lớn của kiến trúc Hiện đại trong thế kỷ 20 chủ yếu tập trung ở Hoa Kỳ và Tây Âu, thì kiến trúc Đương đại mang tính toàn cầu, các tòa nhà mới quan trọng đã được xây dựng ở Nhật Bản, Nga, Mỹ Latinh, và đặc biệt là ở các quốc gia Ả Rập của Vịnh Ba Tư...

Hầu hết các dấu mốc của kiến trúc Đương đại là công trình của một nhóm nhỏ các kiến trúc sư làm việc trên quy mô quốc tế. Nhiều công trình được thiết kế bởi các kiến trúc sư đã nổi tiếng vào cuối thế kỷ 20, trong khi những công trình khác là tác phẩm của một thế hệ mới sinh ra trong hoặc sau Thế chiến II. Các dự án khác là công việc của tập thể một số kiến trúc sư, chẳng hạn như UNStudio và SANAA, hoặc các công ty đa quốc gia khổng lồ như Skidmore, Owings & Merrill, với ba mươi kiến trúc sư liên kết và đội ngũ kỹ sư và nhà thiết kế lớn, và Gensler, với 5.000 nhân viên ở 16 quốc gia.

Tóm lược về Kiến trúc Đương đại

Kiến trúc Đương đại có nghĩa là tất cả đều tự do, nhưng đây là một số yếu tố chính có thể giúp bạn xác định một tòa nhà đương đại ở bên ngoài:

Mặt đứng: Hình khối độc đáo. Đường nét tinh tế.
Hình dạng tự do. Bất đối xứng. Những đường cong. Những hình thức tròn.
Những bức tường sống động, thường ốp 2-3 loại vật liệu khác nhau, nhìn ấm áp (đá tự nhiên mặt sần, gạch đỏ, gỗ vàng…)
Mái: Mái bằng, mái dốc cách điệu (2 mái có đỉnh rời nhau, 2 mái đổ ngược hình cánh chim, hình chữ V, chữ X…), hoặc mái cong 2D, 3D.
Một số có mái trồng cây xanh.
Cửa đi, cửa sổ: Cửa sổ lớn, kiểu dáng phong phú. Thường cao từ sàn tới trần.
Các yếu tố khác:
Một trong những đặc điểm kiến trúc đương đại phổ biến nhất là nó từ chối các đường thẳng và thô (straight and harsh lines) để chuyển sang các đường cong và sạch sẽ hơn (more curved and clean lines). Không gian tròn và tường nghiêng (rounded spaces and slanted walls) là phổ biến. Thể hiện dư âm của phong trào tối giản (minimalist movement), các kiến trúc sư đương đại bị thu hút bởi những đường nét tinh tế (subtle lines) và không gian sống mở (open living spaces). Mặt bằng mở, ít vách ngăn. Thường có hiên rộng ở phía sau giáp sân vườn, hồ bơi.
Ánh sáng tự nhiên là đặc điểm yêu thích của phong cách này. Không gian trở nên thông thoáng hơn với những ô cửa sổ lớn, cửa đi cánh trượt và nội thất mở ra ở khu vực lõi trung tâm. Các cửa sổ kính tấm lớn (large plate glass windows) có khung kim loại, hoặc gỗ. Phong cách này không quá nhiều chi tiết và trang trí.
Các vật liệu trong kiến trúc đương đại bao gồm gốm sứ (ceramics), hợp kim độ bền cao (high-strength alloys) và vật liệu tổng hợp (composites), các đặc tính của chúng có thể được sửa đổi khi cần thiết.