Victorian | Nhà Kiểu Victorian (1870

Mô tả album

Các phong cách nhà ở tiêu biểu.

Victorian | Nhà Kiểu Victorian

► Thời gian thịnh hành (Trending time): 1870–1910

► Nguồn gốc (Original): Vương quốc Anh

► Đặc điểm kiến trúc (Key features):

Mặt đứng:
Cao hai đến ba tầng, có thức và bất đối xứng (nhưng cân bằng).
Phía trước thường có nhà bát giác có chóp (towers, turrets), cửa sổ mái (dormers).
Đồ gỗ trang trí: hình cắt tỉa, con tiện... ở hiên, diềm mái.
Không có các phào chỉ cầu kỳ.
Gam màu sáng.
Ống khói bằng gạch là đặc điểm nổi bật trong các ngôi nhà thời Victoria.
Mái: Mái nhà hình kim tự tháp tương đối cao.
Giá đỡ (brackets) dưới mái đua (eaves).
Đầu hồi phía trước và những cánh bên.
Mái hiên (porches) có các chi tiết trang trí dạng phẳng, hình cắt tỉa (jigsaw cut trim), dạng con tiện (spindles), bánh gừng (gingerbread) hoặc các chi tiết vay mượn từ phong cách Carpenter Gothic.
Cửa đi, cửa sổ:
Cửa sổ yểu điệu (shapely), đặc biệt là cửa sổ lồi (bay windows).
Kính màu (stained glass).
Khung cửa sổ (sash windows) với các ô kính lớn hơn, so với loại 6 ô đặc trưng cộng với 6 ô nhỏ hơn được thấy trong kiến trúc Georgia và Regency.
Các yếu tố khác:
Mặt bằng thường có các ngóc ngách.
Trần nhà cao.
Nội thất trang trí bằng gỗ cắt tỉa phức tạp.
Cầu thang trang trí công phu.

► Mô tả chung (General description):

Những ngôi nhà kiểu Victorian được tạo ra dưới thời trị vì của Nữ hoàng Victoria vào năm 1837-1901 hay còn được gọi là thời đại Victoria. Đó cũng là thời kỳ Cách mạng Công nghiệp khi một số ngôi nhà thời Victoria được xây dựng và có đặc điểm nổi bật ở hầu hết các thị trấn và thành phố của Anh hiện nay.

Sự đơn giản của chủ nghĩa cổ điển (classicism) thời Regency đã không còn được ưa chuộng khi sự giàu có tăng lên và đến những năm 1850, phong cách Italianate đã ảnh hưởng nhiều đến kiến trúc trong nước, lúc đó vật liệu xây dựng đã phong phú hơn nhiều, kết hợp nhiều loại vữa khác nhau. Từ sau 1850, các tòa nhà trong nước cũng ngày càng bị ảnh hưởng bởi phong cách Phục hưng Gothic, kết hợp các đặc điểm như mái nhọn (pointed), mái hiên nổi bật (projecting porches), cửa sổ lồi (bay windows) và đá phiến xám (grey slate).

Phong cách Victorian tuân theo một loạt các phong cách kiến trúc ở Vương quốc Anh thời kỳ đó. Những ngôi nhà theo phong cách Victorian thường được làm với sân thượng bằng vật liệu xây dựng phổ biến như gạch hoặc đá địa phương.

Các yếu tố ảnh hưởng đến phong cách

Ngoài những ảnh hưởng chung về kiến trúc, sự tiến hóa trong phong cách này còn do những yếu tố khác. Vào những năm 1850, nhiều quy định xây dựng khác nhau được áp dụng, và việc bãi bỏ thuế đối với một số mặt hàng thủy tinh và gạch đã làm cho những mặt hàng này rẻ hơn và được sử dụng nhiều hơn, cùng sự ra đời của tuyến đường sắt cho phép chúng được sản xuất ở nơi khác với chi phí thấp, theo những kích thước và phương pháp tiêu chuẩn. Thay cho việc đào đất sét tại địa phương và làm gạch tại chỗ như trước đây.

Những ngôi nhà thời Victoria thường được xây dựng tích hợp sân ngoài trời (built in terraces) hoặc dạng biệt lập.

Vật liệu xây dựng là gạch hoặc đá địa phương. Gạch được sản xuất tại các nhà máy cách xa, theo kích thước tiêu chuẩn. Phần lớn các ngôi nhà được ốp lát bằng đá phiến, được khai thác chủ yếu ở xứ Wales và vận chuyển bằng đường sắt. Gạch đất sét được sử dụng trong một số ngôi nhà có sẵn tại địa phương.

Vệ sinh: các quy định được đưa ra từ những năm 1850 để nâng cao tầm quan trọng của các khu vệ sinh, bao gồm hệ thống thoát nước đúng cách, các thiết bị thải và các thiết bị vệ sinh khác nhau.

Nước nóng và lạnh: vào đầu thời đại Victoria, một số ngôi nhà có nước máy và nồi hơi để đun nước nóng. Vào đầu thế kỷ, nước nóng và lạnh là một tính năng phổ biến.

Hệ thống chiếu sáng chạy bằng khí đốt đã có ở nhiều thị trấn từ đầu kỷ nguyên Victoria. Vào cuối thời đại Victoria, nhiều ngôi nhà đã có gas.

Một số có tầng hầm với một kho chứa than, cần thiết cho các đám cháy và để đun nóng nước.

Thảm thực vật và khu vườn nhỏ thường được đưa vào các ngôi nhà thời Victoria, vì các hình thức tự nhiên được đánh giá cao bởi lý tưởng ngoại ô bản địa (suburban domestic ideal).

Nhà ở cho tất cả các tầng lớp

Vào thời Victoria, sự gia tăng dân số và cuộc Cách mạng Công nghiệp dẫn đến sự di cư của người lao động từ nông thôn đến các thành thị, kết quả là sự bùng nổ nhà ở. Liên tiếp vào những năm 1850 và 1870, đã chứng kiến sự ra đời của hàng triệu ngôi nhà. Những ngôi nhà này không chỉ phục vụ cho người giàu và "tầng lớp trung lưu" mới mà còn cho cả người nghèo.

Ở những khu vực khó khăn, những ngôi nhà thời Victoria thường rất nhỏ, ví dụ như những ngôi nhà thông nhau được xây dựng trong điều kiện cực kỳ chật chội. Một số khu vực này sau đó đã trở thành khu ổ chuột (slums) hoặc 'xóm nhà lụp xụp' ('rookeries'), và đã bị giải tỏa. Một số ngôi nhà nhỏ hơn, kiểu two-up two-down (nhà liên kế nhỏ có hai phòng ở tầng trệt và hai phòng ngủ ở tầng trên) vẫn còn tồn tại, ví dụ như ở Salford, Greater Manchester.

Những ngôi nhà thời Victoria dành cho tầng lớp trung lưu và thượng lưu có xu hướng có thêm chỗ ở cho người hầu, thường được thuê để thực hiện những công việc lao động và giữ nhà. Những ngôi nhà này mong muốn tuân theo những hình thức kiến trúc đương đại (contemporary architecture) thuần túy nhất (purest forms), ví dụ như phong cách Gothic Revival hoặc Queen Anne.

Phong cách Victorian Ở Hoa Kỳ

Thời đại Victoria cùng với thời đại Edward là thời kỳ duy trì cuối cùng (last sustained period) trong đó những ngôi nhà vĩ đại được xây dựng với số lượng lớn. Những ngôi nhà thời Victoria ở các thành phố phía đông nước Mỹ có xu hướng là ba tầng và những ngôi nhà ở các thành phố phía tây có xu hướng là nhà hai tầng hoặc nhà nhỏ một tầng. Đây không phải là đại diện của một ngôi nhà thời Victoria điển hình ở tất cả các vùng.

Mặc dù các nhà sử học kiến trúc nhìn chung đồng ý rằng có khoảng tám phong cách kiến trúc cơ bản nổi bật ở Hoa Kỳ và Canada trong thời đại Victoria, nhưng kiến trúc nhà ở thời đại Victoria ở Hoa Kỳ và Canada là một tập hợp các phong cách vay mượn từ các quốc gia khác và trong lịch sử.

Chỉ những người dân thường cũng có thể mua được những ngôi nhà đơn giản ở Bắc Mỹ này, được xây dựng từ năm 1870 đến năm 1910.

Cuộc sống đơn giản trước thời đại đường sắt, ở những vùng đất rộng lớn, xa xôi của Bắc Mỹ, các gia đình đã xây dựng những ngôi nhà không cầu kỳ, hình vuông hoặc hình chữ L theo phong cách Quốc gia (National) hoặc Dân gian (Folk). Nhưng sự gia tăng của công nghiệp hóa đã khiến cho việc thêm các chi tiết trang trí trở nên dễ dàng và hợp lý hơn. Đồ cắt tỉa trang trí kiến trúc có thể được sản xuất hàng loạt. Khi các tuyến đường sắt được mở rộng, các bộ phận trang trí được chế tạo tại nhà máy có thể được gửi đến các góc xa của lục địa.

Ngoài ra, các thị trấn nhỏ giờ đây có thể có được máy móc chế biến gỗ tinh vi. Một thùng các bộ phận đồ gỗ trang trí có thể được chuyển đến Kansas hoặc Wyoming, nơi những người thợ mộc có thể sáng tạo và kết hợp các mảnh theo ý thích cá nhân. Hoặc theo những mẫu mã đã được thực hiện gần nhất.

Một tính năng đã trở nên phổ biến trong thời đại Victoria là việc sử dụng các bộ phận trang trí bánh gừng bằng gỗ (wooden gingerbread trims) để tạo ra các tác phẩm công phu (ornate embellishments) cho ngôi nhà của họ. Đây là sự diễn giải lại (reinterpretation) kiến trúc Phục hưng Gothic của Châu Âu (European Gothic Revival architecture) bằng cách sử dụng gỗ có sẵn rất nhiều ở Bắc Mỹ. Với việc phát minh ra máy cưa cuộn chạy bằng hơi nước, các trang trí bánh gừng (giống như các đăng-ten, ở diềm mái) có thể được sản xuất hàng loạt. Sự nổi tiếng bắt đầu ở phía đông vào năm 1870 và lan sang phía tây từ 5 đến 10 năm sau đó.

Nhiều ngôi nhà dân gian thời Victoria được trang trí bằng những đồ trang trí phẳng, hình cắt tỉa (jigsaw cut trim) theo nhiều kiểu khác nhau. Những chi tiết khác có dạng con tiện (spindles), bánh gừng (gingerbread) và các chi tiết vay mượn từ phong cách Carpenter Gothic. Với các chi tiết con tiện và hiên nhà, một số ngôi nhà theo phong cách Dân gian thời Victoria có thể gợi ý đến kiểu kiến trúc Queen Anne. Nhưng không giống như Queen Anne, những ngôi nhà theo phong cách Dân gian Victoria là những ngôi nhà có thức và đối xứng, chúng không có tháp, cửa sổ lồi (bay windows), hoặc các phào chỉ cầu kỳ (elaborate moldings).

Tổng hợp & dịch: Fudozon.com

CÁC KIỂU - PHONG CÁCH NHÀ Ở TIÊU BIỂU

516