Ranch | Nhà Dài Nông Thôn (1930

Mô tả album

Các phong cách nhà ở tiêu biểu.

Ranch | Nhà Trang Trại, Nhà Nông Trại

► Thời gian thịnh hành (Trending time): 1930 – 1970; 1990 (Hồi sinh - Revival)

► Nguồn gốc (Original): miền Tây Hoa Kỳ

► Đặc điểm kiến trúc (Key features):

Mặt đứng: Một tầng. Cấu trúc dài, hẹp và thấp so với mặt đất. Không có chi tiết trang trí ngoài các shutters.
Mái: mái dốc thấp
Cửa đi, cửa sổ: Cửa kính trượt mở ra sân trong (opening onto a patio).
Cửa sổ lớn, treo đôi (double-hung), trượt và dạng khung tranh (picture window) có viền trắng dày, đôi khi được trang trí bằng cửa chớp 2 bên (non-functional shutters).
Các yếu tố khác:
Mặt bằng hình chữ nhật không đối xứng, hình chữ L hoặc hình chữ U bao quanh 1 sân trong (patio).
Mật độ dày (dense ground profile).
Sơ đồ mặt bằng đơn giản, bố cục rộng mở (wide open layout), ít ngăn tường bên trong và sử dụng không gian hiệu quả.
Khu vực sinh hoạt tách biệt với khu vực (các) phòng ngủ.
Garage gắn liền với nhà.
Trần vòm với dầm lộ ra ngoài (exposed beams) thường kết hợp với sàn mái dưới dạng lưỡi và rãnh.
Vật liệu tự nhiên bao gồm: vữa và gạch, gỗ hoặc đá, sàn gỗ sồi.

► Mô tả chung (General description):

Ranch (còn được gọi là American ranch, Western Ranch, California ranch, rambler, hoặc rancher) là một phong cách kiến trúc nội địa Mỹ (domestic architectural style). Ngôi nhà kiểu Trang trại (Ranch style house) được chú ý bởi cấu trúc trải dài gần sát mặt đất và bố cục rộng mở (wide open layout).

Những ngôi nhà theo phong cách Ranch một tầng rất đơn giản, một số nhà phê bình nói rằng chúng không có phong cách. Nhưng sẽ có nhiều điều hay ho hơn khi bạn bắt gặp một ngôi nhà có phong cách Trang trại kiểu cổ điển ở vùng ngoại ô (classic suburban).

Lịch sử ngôi nhà Ranch

Sau Thế chiến II các nhà phát triển bất động sản muốn tìm kiếm một phong cách đơn giản, tiết kiệm để đáp ứng nhu cầu nhà ở của những người lính trở về và cho gia đình của họ, cùng với sự bùng nổ dân số thời kỳ này (1940-1970), nhu cầu về nhà ở tăng lên. Mặt khác, những quan niệm thời kỳ phương Tây của Mỹ (American Western period) kết hợp với các ý tưởng và phong cách của chủ nghĩa hiện đại, ngôi nhà theo phong cách mới đã được xây dựng trong các Trang trại làm việc để tạo ra một cuộc sống bình dị và dễ chịu hơn. Những ngôi nhà theo phong cách Thảo nguyên (Prairie) ôm lấy mặt đất (earth-hugging) do Frank Lloyd Wright tiên phong (pioneered) và phong cách Bungalow không chính thức (informal Bungalow styles) của những năm đầu thế kỷ 20 đã mở đường cho sự phổ biến của phong cách Trang trại này. Kiến trúc sư Cliff May được ghi nhận là người xây dựng ngôi nhà Ranch style đầu tiên ở San Diego, California vào năm 1932. Các nhà phát triển bất động sản Abraham Levitt và Sons đã chuyển sang phong cách Trang trại cho cộng đồng được quy hoạch của họ ở Levittown, Pennsylvania.

Những ngôi nhà ở vùng Tây Nam Hoa Kỳ này chỉ có 1 tầng và sử dụng vật liệu bản địa theo phong cách đơn giản để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của người dân. Nhà trải dài trên khu đất, tường dày, thấp, vách ngăn dày. Tường thường được xây bằng gạch không nung (adobe brick) và được phủ bằng thạch cao (covered with plaster), hoặc đơn giản hơn là sử dụng ván (board) và ván lát gỗ (batten wood siding). Các mái nhà thấp và đơn giản, và thường có mái hiên rộng để giúp che nắng cho các cửa sổ khỏi cái nóng của miền Tây Nam. Các ngôi nhà thường có sân trong được bao quanh bởi sơ đồ mặt bằng hình chữ L hoặc chữ U. Các cổng lớn phía trước cũng rất phổ biến.

Kỷ nguyên nổi tiếng

Vào những năm 1950, nhà ở kiểu Ranch chiếm chín trong số mười ngôi nhà mới. Khả năng dường như vô tận của phong cách để đáp ứng cho các nhu cầu cá nhân của người cư ngụ, kết hợp với những kỹ thuật phát triển xây dựng mới nhất lúc bấy giờ và sự đơn giản của thiết kế, đã thỏa mãn nhu cầu của thời đại.

Bởi vì rất nhiều ngôi nhà Ranch được xây dựng nhanh chóng theo công thức cắt bánh quy (cookie-cutter formula), phong cách Trang trại sau này được biết đến như một kiểu phổ thông (ordinary) và đôi khi, là một kiểu bình dân (slipshod). Tuy nhiên, vào cuối những năm 1950 và 1960, một số nhà phát triển bất động sản đã phát minh lại phong cách (re-invented the style) này, tạo cho kiểu nhà Trang trại một tầng nét tinh tế theo chủ nghĩa hiện đại (modernist flair). Những ngôi nhà Eichler tinh vi của nhà phát triển Joseph Eichler ở California đã được nhân rộng (imitated) trên khắp Hoa Kỳ. Tại Palm Springs, California, Công ty Xây dựng Alexander đã đặt ra một tiêu chuẩn mới (set a new standard) cho nhà ở một tầng vùng ngoại ô với những Ngôi nhà Alexander đầy phong cách.

Những ngôi nhà Trang trại được xây dựng trên khắp nước Mỹ và thường được nâng cấp theo khu vực để phù hợp với thị hiếu chung. "Colonial Ranch" ở Trung Tây và Đông Bắc là một trong những biến thể được chú ý như vậy, bổ sung thêm các đặc điểm của "American Colonial" vào mặt tiền của ngôi nhà Trang trại ở California. Những ngôi nhà Trang trại của những năm 1940 và 1950 thường có chủ đề về tự nhiên hơn so với những ngôi nhà của những năm 1960 và 1970, với các đặc điểm như dovecotes (mái kiểu nóc chuồng chim câu, VN gọi là khu đĩ), viền ren diềm mái kiểu Thụy Sĩ (Swiss board edging on trim) và kiểu trang trí nói chung là của phương Tây và thậm chí là kiểu trang trí kỳ ảo. Từ giữa những năm 1960 trở đi, ngôi nhà Trang trại đã lặp lại xu hướng quốc gia hướng tới sự trau chuốt (sleekness) trong thiết kế, với những ngôi nhà thậm chí còn trở nên đơn giản hơn và chung chung hơn khi xu hướng này tiếp tục.

Thời kỳ phai mờ

Thị hiếu của người Mỹ về kiến trúc bắt đầu thay đổi vào cuối những năm 1960, sự chuyển dịch khỏi chủ nghĩa Googie và chủ nghĩa Hiện đại, các ngôi nhà Trang trại hướng tới phong cách trang trọng và truyền thống hơn. Vào cuối những năm 1970, ngôi nhà Trang trại không còn là ngôi nhà được lựa chọn, và đã bị lu mờ bởi phong cách Tân chiết trung.

Những ngôi nhà Trang trại tùy chỉnh rất muộn của những năm cuối thập niên 1970 bắt đầu thể hiện những nét đặc trưng của Tân chiết trung, chẳng hạn như đường mái được nâng dốc đáng kể, lối vào lớn và các chi tiết truyền thống. Những ngôi nhà Tân chiết trung này thường tiếp nối nhiều đặc điểm nội thất của ngôi nhà Trang trại, chẳng hạn như mặt bằng sàn mở, nhà để xe gắn liền, bàn ăn trong bếp (eat-in kitchens) và sân trong, mặc dù kiểu dáng bên ngoài của chúng thường mang nhiều nét của Bắc Âu hoặc Ý, hoặc phong cách nhà thế kỷ 18 và 19 hơn là nhà Trang trại. Những ngôi nhà theo trường phái Tân chiết trung cũng có một mức độ chú trọng đến hình thức đáng kể trong thiết kế của chúng, cả bên ngoài lẫn bên trong, hoàn toàn trái ngược với ngôi nhà Trang trại điển hình.

Ngoài ra, giá đất tăng đồng nghĩa với việc số lượng nhà hai tầng được xây dựng tăng tương ứng và quy mô của các lô đất trung bình bị thu hẹp; cả hai xu hướng này đều kìm hãm kiểu nhà Trang trại truyền thống. Những ngôi nhà kiểu Trang trại đôi khi vẫn được xây dựng cho đến ngày nay, nhưng chủ yếu ở các bang phương Tây và thường là theo sở thích cá nhân.

Thời kỳ biến đổi

Các phong trào bảo tồn (preservationist movements) đã bắt đầu ở một số khu nhà Trang trại, được củng cố bởi sự quan tâm đến phong cách (interest in the style) từ thế hệ trẻ, những người không lớn lên trong những ngôi nhà như vậy. Sự phục hưng này đã được so sánh với những phong cách nhà khác như Bungalow và Queen Anne đã trải qua trong thế kỷ 20.

Trong khi Ranch style nguyên thủy là không chính thức và cơ bản trong thiết kế, những ngôi nhà theo phong cách Trang trại được xây dựng ở Hoa Kỳ (đặc biệt là ở vùng Vành đai Mặt trời - Sun Belt) từ khoảng đầu những năm 1960 và ngày càng có nhiều đặc điểm ấn tượng hơn như các đường mái (roof lines) có độ dốc khác nhau, trần nhà thờ (cathedral ceilings), phòng khách nền chìm (sunken living rooms), cảnh quan và khuôn viên mở rộng.

Mặc dù những ngôi nhà theo phong cách Trang trại thường là một tầng truyền thống, những ngôi nhà Trang trại Nổi cao (Raised Ranch style) và Trang trại Lệch tầng (Split-Level Ranch style) sẽ có thêm 1-2 tầng cho không gian sống. Những ngôi nhà theo phong cách Trang trại đương đại (Contemporary Ranch style) thường được tạo điểm nhấn bằng các chi tiết vay mượn từ phong cách Địa Trung Hải (Mediterranean style) hoặc Thuộc địa (Colonial style).

Phiên bản hai tầng (Two-story versions): Nhà kiểu Trang trại Nổi cao (Raised ranch) là một ngôi nhà hai tầng, trong đó một tầng hầm đã hoàn thiện đóng vai trò như một tầng bổ sung. Nó có thể được xây dựng thành dốc để bám theo địa hình hoặc giảm thiểu diện mạo của nó. Đối với một ngôi nhà lớn hơn, phải có một thang 2 vế để đến tầng sinh hoạt chính - điều này giúp phân biệt nó với một ngôi nhà Trang trại Lệch tầng (Split-level ranch).
Phiên bản thương mại (Commercial versions): Phong cách nhà Trang trại đã được điều chỉnh để sử dụng cho mục đích thương mại trong thời gian phổ biến của phong cách này. Khi khái niệm về một trung tâm mua sắm "drive-in" ("lái xe vào") đã được tạo ra và phổ biến, phong cách Trang trại là một phong cách hoàn hảo, phù hợp với những khu nhà rộng lớn đang được xây dựng. Các tòa nhà kiểu Trang trại thương mại (Commercial ranch buildings), chẳng hạn như siêu thị và dải trung tâm thương mại, thường theo phong cách nhà ở (residential style) với lối trang trí mộc mạc đơn giản, vữa hoặc ván và vách ngăn (stucco or board and batten siding), gạch lộ ra ngoài và mái rung (exposed brick and shake roofs), và cửa sổ lớn.

Kể từ khi ra đời, phong cách đơn giản và dễ xây dựng của Ranch style đã nhanh chóng được lan truyền sang các quốc gia khác và trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Sự phổ biến của nó giảm dần vào cuối thế kỷ 20 khi phong cách nhà Tân chiết trung (Neo-eclectic house styles) có trang trí các hoa văn lịch sử và truyền thống (historical and traditional decoration) trở nên mạnh mẽ hơn.

Phục hưng sự quan tâm

Bắt đầu từ cuối những năm 1990, sự hồi sinh mối quan tâm đến nhà Trang trại đã xảy ra ở Hoa Kỳ. Sự quan tâm đổi mới trong thiết kế chủ yếu tập trung vào những ngôi nhà và khu vực lân cận hiện có, không phải là xây mới. Những người mua nhà trẻ hơn nhận thấy rằng những ngôi nhà Trang trại là những ngôi nhà có giá cả phải chăng ở nhiều thị trường và câu chuyện cuộc sống (single story living) của mỗi ngôi nhà thu hút những người mua lớn tuổi tìm kiếm một ngôi nhà mà họ có thể điều hướng dễ dàng (navigate easily) khi về già.

Di sản độc đáo của những ngôi nhà, là một thiết kế bản địa của Mỹ, cũng đã thu hút sự quan tâm hơn nữa. Sự đơn giản và bản chất khiêm tốn tự nhiên của những ngôi nhà, trái ngược hẳn với bản chất ấn tượng (dramatic) và trang trọng (formal nature) hơn của những ngôi nhà theo trường phái Tân chiết trung, khiến chúng cũng trở nên hấp dẫn đối với một số người mua.

Những ngôi nhà Trang trại đặc biệt hơn, chẳng hạn như thiết kế theo chủ nghĩa hiện đại của Palmer và Krisel, Joseph Eichler và Cliff May, cũng như những ngôi nhà được đặt làm với đầy đủ các tính năng của phong cách (full complement of the style's features), đang có nhu cầu đặc biệt ở nhiều thị trường. Nhiều khu phố theo phong cách Trang trại hiện đã được xây dựng tốt, với những cây lớn và các ngôi nhà thường được chủ sở hữu sửa đổi để thêm tính cách cá nhân vào phong cách khá đồng nhất. Vì những ngôi nhà này chủ yếu được xây dựng từ năm 1945 đến năm 1970 nên chúng có sẵn cơ sở hạ tầng hiện đại và hệ thống sưởi / làm mát, hệ thống M-E, cửa sổ, cửa ra vào và các hệ thống khác đều có thể dễ dàng sửa chữa và nâng cấp.

Việc xây dựng các nhà Trang trại quy mô nhỏ đã kết thúc vào cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980. Những ngôi nhà vẫn được xây dựng ngày nay thường là những ngôi nhà tùy chỉnh riêng lẻ (individual custom houses). Những ngôi nhà này vay mượn các tín hiệu phong cách (borrowed their style cues) của chúng từ những ngôi nhà Trang trại theo phong cách phương Tây những năm 1950, với ván ốp tấm, dovecotes, mái hiên lớn (large eaves) và hiên rộng (extensive porches).

Tổng hợp & dịch: Fudozon.com

Xem thêm:

CÁC KIỂU - PHONG CÁCH NHÀ Ở TIÊU BIỂU

403