Quảng trường Concorde ở Paris | Place de la Concorde

Quảng trường Concorde (Hoà Hợp) khánh thành 1763 và cột obelisque Ai Cập được dựng vào năm 1836. Đây là một trong hai quảng trường nằm chặn 2 đầu của đại lộ danh tiếng Champs-Élysées.

Lịch sử quảng trường từ thế kỷ XVIII-XIX là những trang sử đẫm máu, nơi đây từng là tử địa của hàng ngàn người dân trong các giai đoạn lịch sử khác nhau...

Quảng trường Concorde nhìn từ Tháp Eiffel, bên phải ảnh là sông Seine. Ảnh sưu tầm

Với diện tích là 8,64 hecta, đây là quảng trường rộng nhất Paris, đứng thứ hai tại Pháp (sau quảng trường Quinconces ở Bordeaux). Ngày 20 tháng 6 năm 1763, quảng trường được khánh thành và chính thức gắn biển: Place Louis XV - (Quảng trường Louis XV).

Quảng trường Concorde nhìn từ đại lộ Champs-Élysées. Ảnh sưu tầm

Năm 1770, một thảm kịch đã diễn ra tại quảng trường: trong lễ bắn pháo hoa chào mừng đám cưới của hoàng tử Louis XVI và nữ đại vương công nước Áo Maria Antonia của Áo, 133 người đã chết do ngạt thở và do bị giẫm đạp khi một quả pháo hoa rơi xuống và gây nên hoảng loạn. Mãi tới năm 1772, quảng trường mới được hoàn thiện toàn bộ với vài thay đổi so với đồ án thiết kế ban đầu.

Ngày 11 tháng 8 năm 1792, tượng đài vua Louis XV bị kéo đổ, đập tan, chỉ còn lại bệ đỡ... Để ghi lại mốc lịch sử chói lọi của cuộc Cách mạng Pháp, quảng trường Louis XV được đổi tên mới là: Place de la Révolution - Quảng trường Cách mạng.

Đài phun nước và cột Obelisque tại quảng trường Concorde

Quảng trường lúc này trở thành một sân khấu đẫm máu khi máy chém được đặt tại đây, trong tổng số 2.498 người đã bị hành quyết ở Paris, thì có đến 1.119 người là bị chém đầu tại "quảng trường Cách mạng" này, trong đó có vua Louis XVI bị hành quyết vào ngày 16 - 10 - 1793 và vương hậu Maria Antonia của Áo bị hành quyết vào ngày 16 - 10 - 1793 cùng rất nhiều người nổi tiếng khác như: Công tước vùng Orléans Louis Philippe II, Nữ bá tước Barry, Charlotte Corday, Manon Roland, nhóm Girondins, Georges-Jacques Danton, Malesherbes và Antoine Lavoisier...

Đài phun nước tại quảng trường Concorde

Vào ngày 25 tháng 10 năm 1795, là ngày cuối cùng của Công ước Quốc gia (Convention nationale) hay còn gọi là "Quốc ước", Chính phủ đã ra quyết định đổi tên Place de la Révolution thành Place de la Concorde - Quảng trường Hoà Hợp. Điều này được xem như một cử chỉ hòa giải, hoà hợp dân tộc, làm dịu bớt sự tang thương, loạn ly của một thời kỳ đầy bạo lực.

Đài phun nước tại quảng trường Concorde

Được đánh dấu bằng ký ức đẫm máu về vụ bạo loạn và hành quyết hoàng gia, Quảng trường Concorde đã trở thành một vấn đề chính trị cho các chính phủ trong thế kỷ XIX.

Chi tiết trang trí trên thành đài phun nước

Năm 1831, vị phó vương Ai Cập - Muhammad Ali - đã biếu tặng cho nước Pháp hai chiếc cột đá Obélisque dưới thời vua Ramesses II của đền Luxor tại Thebes, Ai Cập (nên nó còn gọi là cột Luxor). Sau 2 năm 9 tháng vận chuyển, tháng 12 năm 1833, chiếc cột đá đầu tiên đã được chở về đến Paris theo lệnh của vua Louis-Philippe I và ngày 25 tháng 10 năm 1836, nó đã được làm lễ dựng lên giữa quảng trường (đúng vào nơi từng đặt tượng vua Louis XV cưỡi ngựa đã bị kéo đổ) trước sự chiêm ngưỡng của hơn 20.000 người và cho đến khi chiếc cột đá đã hoàn toàn đứng thẳng, nhà vua mới xuất hiện trên ban công trong tiếng reo mừng của đám đông dân chúng.

Cột Obelisque (có nguồn gốc từ Ai Cập) tại quảng trường Concorde

Cột đá có hình trụ và đỉnh được đẽo thành hình kim tự tháp, cột "benben" – theo tiếng Ai Cập cổ mang ý nghĩa "đứng thẳng và tỏa sáng" – tượng trưng cho tia sáng mặt trời hằn trong đá, được dựng lên để thờ thần Mặt Trời Amun Re. Cột đá Obélisque linh thiêng đã cho nước Pháp thêm một "biểu tượng của sức mạnh".

Cột Obelisque và các chi tiết điêu khắc ký tự cổ Ai Cập trên thân và đế cột

Từ năm 1833 đến 1846, kiến trúc sư Jacques Ignace Hittorff vẫn giữ nguyên theo ý tưởng chính của Gabriel. Ông đã cho xây dựng hai đài phun nước ở hai phía bên cạnh chiếc cột đá và khánh thành ngày 1 tháng 5 năm 1840. 18 cột đèn trang trí hình mũi tàu chiến đặt xung quanh quảng trường đã được xây dựng và hoàn thành vào năm 1846.

Cụm điêu khắc trên quảng trường. Bên phải là Cột đèn được trang trí hình mũi tàu chiến. Bên trái là tháp Eiffel.

• Hào nước trên quảng trường tạo thành một hình bát giác, tại mỗi góc có dựng một bức tượng, tượng trưng cho một thành phố lớn của nước Pháp, bao gồm: Brest, Bordeaux, Lille, Nantes, Marseille, Lyon, Strasbourg và Rouen. Song đến năm 1854, hào nước này đã được lấp đi để phục vụ cho tiện ích giao thông trên quảng trường.

• Ngày 6 tháng 2 năm 1934, cuộc biểu tình của Liên minh cực hữu Pháp và các cựu chiến binh thuộc hiệp hội Chữ thập lửa (Croix-de-feu) đã xảy ra tại quảng trường để chống lại chính phủ Edouard Daladier khi chính phủ này bị cho là dính líu đến hàng loạt vụ tham nhũng. Nhóm biểu tình đã đụng độ với cảnh sát và kết quả là 16 người chết, hơn 500 người biểu tình và 254 cảnh sát bị thương.

• Năm 1937, cột đá Luxor được Chính phủ xếp hạng di tích lịch sử.

• Thông thường vào ngày 14 tháng 7 hàng năm, dưới chân cột đá Obélisque là khán đài của Tổng thống, chính phủ và quan khách để tham dự lễ diễu hành chào mừng Quốc khánh Pháp.

Chân cột đá Obélisque

• Ngày 14 tháng 7 năm 1979, Jean-Michel Jarre đã tổ chức một buổi hòa nhạc lớn tại đây.

• Năm 1981, chính phủ Pháp chính thức thông báo không đưa về Pháp mà xin cảm ơn và trả lại cho Ai Cập cột đá thứ hai đã được hứa tặng, vậy là cột đá đó vẫn còn ở nguyên vị trí cũ trước đền Luxor ở Ai Cập.

• Ngày 1 tháng 12 năm 1993, nhân ngày Quốc tế phòng chống SIDA, tổ chức Act Up đã trùm lên cột đá obélisque một chiếc bao cao su khổng lồ dài tới 30m để tưởng nhớ các nạn nhân của Sida.

• Năm 2000, Alain Robert, một chuyên gia leo các tòa tháp cao bằng tay không, đã leo đến đỉnh tháp đá obélisque bằng hai tay không mà không cần các phượng tiện bảo hiểm.

• Ngày 6 tháng 5 năm 2007, quảng trường được sử dụng để tổ chức lễ ăn mừng chiến thắng trong cuộc tranh cử Tổng thống Pháp của Nicolas Sarkozy - vị Tổng thống thứ sáu của Đệ Ngũ Cộng hòa Pháp.

• Ngày nay quảng trường Concorde là điểm đích, kết thúc cho cuộc đua xe đạp Tour de France hàng năm. Người chiến thắng sẽ được nghỉ lại tại khách sạn Crillon lừng danh, một trong những khách sạn lâu đời và thanh lịch nhất Paris nằm ở phía bắc của quảng trường.

Một cột cổng vào khu vực Jardin des Tuileries bên cạnh

• Một quảng trường có tới 4 cái tên, nhưng chỉ trong một thời gian ngắn chưa đầy 2/3 thế kỷ (1763-1830) đã được thay đi đổi lại nhiều lần, điều này phản ánh một giai đoạn bất ổn về chính trị của xã hội Pháp. Đặc biệt kể từ khi nổ ra Cách mạng Pháp vào năm 1789 đến Cách mạng tháng bảy năm 1830. Mỗi lần có thêm một dấu ấn sâu đậm của tiến trình lịch sử nước Pháp là Quảng trường lại được thay bằng một cái tên khác. Một loạt các sự kiện bi tráng có ý nghĩa lịch sử to lớn, đã diễn ra tại đây.

• Nếu như nước Mỹ tự hào có Quảng trường Time (Thời đại), nước Anh tự hào với Quảng trường Trafalgar thì nước Pháp cũng nổi danh với "Quảng trường Concorde".

• Quảng trường Concorde nổi tiếng không chỉ bởi nó rộng lớn với những công trình kiến trúc hoành tráng giữa lòng thành phố Paris, mà nơi đây đã từng chứng kiến bao thăng trầm lịch sử của Cách mạng Pháp trong gần ba thế kỷ qua. Lịch sử đã bốn lần gắn tên cho quảng trường và rồi đọng lại một cái tên mang đầy tính nhân văn và thời đại, mãi mãi tôn vinh tinh thần hoà hợp dân tộc, nền tảng thành công cho những cuộc cách mạng, làm nên một nước Pháp hùng cường ngày nay.

KTS. LMH tổng hợp